Το «κακό» σπερμοδιάγραμμα είναι μία από τις πιο κοινές αιτίες υπογονιμότητας στους άνδρες. Αν η εξέταση του σπερμοδιαγράμματος δείξει μειωμένη ποσότητα ή ποιότητα σπέρματος, είναι εύλογο να σου προκαλέσει ανησυχία. Ωστόσο, είναι σημαντικό να κατανοήσεις τι ακριβώς σημαίνει το αποτέλεσμα και ποια βήματα πρέπει να ακολουθήσεις για να βελτιώσεις την κατάσταση.
Ένα «κακό» σπερμοδιάγραμμα χαρακτηρίζεται από τιμές που είναι κάτω από τα όρια αναφοράς που έχει ορίσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ). Συγκεκριμένα:
- Ο όγκος είναι κάτω από 1,4 ml.
- Η συγκέντρωση των σπερματοζωαρίων είναι κάτω από 16 εκατομμύρια ανά ml.
- Ο συνολικός αριθμός σπερματοζωαρίων είναι κάτω από 39 εκατομμύρια.
- Η κινητικότητα είναι κάτω από 42%.
- Τα προωθητικά κινούμενα σπερματοζωάρια είναι κάτω από 30%.
- Η μορφολογία των σπερματοζωαρίων είναι κάτω από 4%.
Έτσι ένα «κακό» σπερμοδιάγραμμα μπορεί να αφορά σπέρμα με μικρό όγκο, ανεπαρκή αριθμό σπερματοζωαρίων, μειωμένη κινητικότητα ή μη ιδανική μορφολογία, ή και συνδυασμό αυτών των παραμέτρων.
Τι να κάνεις αν το σπερμοδιάγραμμα είναι «κακό»;
Αν το πρώτο σπερμοδιάγραμμα δείξει προβλήματα, συνιστάται επανάληψη της εξέτασης εντός ενός μήνα. Αυτό βοηθά να διαπιστωθεί αν υπήρξε κάποιο λάθος κατά τη συλλογή του δείγματος αλλά και να δούμε μέσα σε ποια όρια κυμαίνονται οι παράμετροι του σπέρματος. Το σπέρμα είναι ένα υλικό που παράγεται συνεχώς, και οι τιμές του μπορεί να μεταβάλονται μέχρι έναν βαθμό. Αυτός είναι και ο λόγος που ο ΠΟΥ συστήνει να γίνονται τουλάχιστον δύο ή και περισσότερα σπερμοδιαγράμματα πρωτού βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα.
Εάν το δεύτερο σπερμοδιάγραμμα δείξει ότι κάποια ή κάποιες παράμετροι παραμένουν κάτω από τα φυσιολογικά όρια, θα πρέπει να γίνουν περαιτέρω εξετάσεις για να εντοπιστεί η αιτία.
Ποιες εξετάσεις να κάνεις αν το σπερμοδιάγραμμα είναι κάτω από τα φυσιολογικά όρια
Καλλιέργεια Σπέρματος
Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να γίνουν οι καλλιέργειες σπέρματος για να διαπιστώσουμε εαν υπάρχουν παθογόνοι μικροοργανισμοί στο σπέρμα. Οι εξετάσεις αυτές μπορούν να γίνουν είτε με τις συμβατικές καλλιέργειες σπέρματος, είτε με την PCR (με την μέθδο αυτή είναι δυνατή η ανίχνευση των μικροοργανισμών ακόμη και σε πολύ μικρή ποσόστητα). Με την PCR μπορούμε επίσης να εντοπίσουμε και διαφόρους ιούς όπως ο HPV (κονδυλώματα), οι HSV 1,2, HHV-6 (ερπητοϊοί) κ.ά. Σήμερα μάλιστα με την προηγμένη εξέταση «μικροβιώμα του σπέρματος», έχουμε τη δυνατότητα να ανιχνεύσουμε ταυτόχρονα το γενετικό υλικό όλων των μικροοργανισμών και ιών στο σπέρμα. Η ύπαρξη αυτών των μικροοργανισμών ή/και ιών επηρεάζει άμεσα την γονιμότητα αλλά και την επίτευξη εγκυμοσύνης.Καθώς μπορούν μάλιστα να μεταδοθούν στον/στην σύντροφο μπορούν να δημιουργήσουν περαιτέρω προβλήματα, αν μείνουν αθεράπευτα για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Κλινική Εκτίμηση
Μία κλινική εκτίμηση από ανδρολόγο/ουρολόγο κρίνεται απαραίτητη, προκειμένου να αξιολογηθεί το μέγεθος των όρχεων, η κατάσταση του προστάτη, και παράλληλα να διαπιστωθεί εαν υπάρχει κιρσοκήλη ή όχι με υπέρηχο triplex.
Ορμόνες Γονιμότητας
Σε περίπτωση «κακού» σπερμοδιαγράμματος θα πρέπει να ελεγθούν οι ορμόνες γονιμότητας όπως η FSH, η LH, η τεστοστερόνη, η TSH, η προλακτίνη και σε ορισμένες περιπτώσεις η Anti-mullerian hormone και η Inhibin B. Οι παραπάνω ορμόνες είναι απαραίτητες για την ρύθμιση της παραγωγής των σπερματοζωαρίων και είναι απαραίτητο να εξετάζονται ειδικά στις περιπτώσεις όπου η συγκέντρωση των σπερματοζωαρίων είναι κάτω από 10 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά ml.
Γενετικές Εξετάσεις
Όταν ο αριθμός των σπερματοζωαρίων είναι κάτω από 10 εκατομμύρια/ml, είναι αναγκαίο να γίνει ο καρυότυπος περιφερικού αίματος, η η εξετάση για μικροελλείψεις στο χρωμόσωμα Υ και η εξέταση για μεταλλάξεις στο γονίδιο της κυστικής ίνωσης.
Αξιολόγηση Βιταμινών
Επιπλέον, η αξιολόγηση των βιταμινών γονιμότητας δηλαδή της Βιταμίνης D, της Βιταμίνης Β12 και του φυλλικού ή φολικού οξέος είναι απαραίτητη σε περιπτώσεις «κακού» σπερμοδιαγράμματος, καθώς έχει αποδειχτεί ότι η ανεπάρκειά τους μπορεί να επηρεάσει την ποσότητα αλλά και την ποιότητα των σπερματοζωαρίων. Και βέβαια ένα γενικό check-up είνια εξίσου σημαντικό για να διαπιστώσουμε την γενικότερη κατάσταση του οργανισμού.
Έλεγχος Οξειδωτικόυ Στρες
Δεδομένου ότι μέχρι και 80% των αιτιών της ανδρικής υπογονιμότητας σχετίζονται με το οξειδωτικό στρες, δεν θα μπορούσε να παραληφθεί η αξιολόγησή του στην περίπτωση «κακού» σπερμοδιαγράμματος. Ιδιαίτερα η χρήση του συστήματος MiOXSYS, το μοναδικό που μετράει τις ελεύθερες ρίζες και υπολογίζει το συνολικό οξειδοαναγωγικό δυναμικό (sORP) στο σπέρμα, θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε εαν το οξειδωτικό στρες και η περίσσεια ελεύθερων ριζών είναι η αιτίας της υπογονιμότητας.
Καθημερινές Συνήθειες
Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δοθεί και στις καθημερινές συνήθειες του άνδρα που έχει ένα «κακό» σπερμοδιάγραμμα. Σήμερα γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ο τρόπος ζωής παίζει καθοριστικό ρόλο στη γονιμότητα. Παράγοντες όπως το κάπνισμα, το στρες, η κακή διατροφή, η έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες, η έλλειψη άσκησης, ο ανεπαρκείς ύπνος, αλλά και η ατμοσφαιρική ρύπανση, προκαλούν ανάμεσα στα άλλα και την αύξησή των ελεύθερων ριζών στο σπέρμα, προκαλώντας οξειδωτικό στρες, βλάβες στα σπερματοζωάρια αλλά και στο γενετικό τους υλικό και κατ’ επέκταση υπογονιμότητα.
Κατακερματισμός DNA Σπέρματος
Μία άλλη εξειδικευμένη εξέταση, την οποία αν και είναι πολύ σημαντική, άφησα τελευταία ακριβώς επειδή θα πρέπει να γίνεται όχι μόνο σε περιπτώσεις «κακού» σπερμοδιαγράμματος, αλλά και σε περιπτώσεις φυσιολογικού σπερμοδιαγράμματος και ανεξήγητης υπογονιμότητας είναι το DFI ή απόπτωση ή κατακερματισμός του DNA σπέρματος. Η συγκεκριμένη εξέταση αξιολογεί την ποιότητα του γενετικού υλικού (DNA) των σπερματοζωαρίων. Η γενετική ακεραιότητα των σπερματοζωαρίων είναι ουσιώδους σημασίας, καθώς σπερματοζωάρια με κατεστραμμένο γενετικό υλικό, είτε δεν θα μπορέσουν να γονιμοποιήσουν το ωάριο, είτε αν το γονιμοποιήσουν το έμβρυο που θα δημιουργηθεί ίσως να μην εμφυτευθεί ή να οδηγηθεί σε αποβολή.
Πριν κλείσω το θέμα, αξίζει να τονίσουμε ότι τα όρια για τις φυσιολογικές τιμές του σπερμοδιαγράμματος έχουν προκύψει με βάση τα αποτελέσματα του 95% των ανδρών που κατάφεραν να επιτύχουν εγκυμοσύνη μέσα σε ένα χρόνο. Για παράδειγμα, το φυσιολογικό όριο για τη συγκέντρωση των σπερματοζωαρίων είναι 16 εκατομμύρια ανά ml και πάνω, ωστόσο υπήρξε ένα 5% των ανδρών που είχαν συγκέντρωση κάτω από αυτό το όριο και παρόλα αυτά κατάφεραν να γίνουν μπαμπάδες. Έτσι, ένα «κακό» σπερμοδιάγραμμα δεν σημαίνει ότι το σπέρμα του άνδρα δεν μπορεί να οδηγήσει σε εγκυμοσύνη. Ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να απαιτείται κάποια θεραπεία ή πιο συστηματικές προσπάθειες. Επιπλέον, η επίτευξη εγκυμοσύνης εξαρτάται από την γονιμότητα και των δύο συντρόφων.
Η ανδρική γονιμότητα είναι ένα πολύπλοκο και ευαίσθητο θέμα, που απαιτεί προσεκτική αξιολόγηση και ενδελεχή εξέταση. Ένα «κακό» σπερμοδιάγραμμα δεν συνεπάγεται πάντα αδυναμία σύλληψης, αλλά χρειάζεται εντοπισμός της αιτίας και τη σωστή προσέγγιση. Με τις κατάλληλες εξετάσεις, την υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής και τη σωστή καθοδήγηση, οι πιθανότητες επιτυχίας μπορούν να αυξηθούν. Η έγκαιρη διάγνωση και η στοχευμένη αντιμετώπιση των αιτίων είναι το κλειδί για την επίτευξη απόκτησης οικογένειας.
Αν σκέφτεσαι να κάνεις την εξέταση, επικοινώνησε μαζί μας για περισσότερες πληροφορίες.
Κλείσε ραντεβού εδώ.
Ελληνικά 
English